Η μελέτη των σχολικών μαθημάτων αποτελεί βασικό πυλώνα του εκπαιδευτικού συστήματος. Μεταξύ των μαθητών φυσικά η μελέτη δεν είναι ιδιαιτέρως δημοφιλής, οι περισσότεροι, όμως, εκπαιδευτικοί υπερασπίζονται τις εργασίες, υποστηρίζοντας ότι ενισχύουν την εκπαίδευση που πραγματοποιείται εντός της σχολικής αίθουσας, βοηθούν στη δημιουργία καλών εργασιακών συνηθειών και πειθαρχίας, και ωφελούν τη συγκέντρωση και τη μνήμη.
Η σχολική μελέτη στο σπίτι αποτελεί καθήκον και ευθύνη του παιδιού. Ωστόσο, οι γονείς διαδρματίζουν, επίσης, ένα σημαντικό ρόλο: αυτόν του ελέγχου, της υποστήριξης, της απάντησης σε ερωτήσεις (διευκρινήσεις) και της εξασφάλισης ότι τα παιδιά τους έχουν ολοκληρώσει τις εργασίες που θα πρέπει να έχουν γίνει για την επόμενη ημέρα. Ποτέ όμως δεν θα πρέπει οι γονείς να κάνουν οι ίδιοι τις εργασίες αντί για τα παιδιά τους.
Το γεγονός ότι οι γονείς δεν θα πρέπει να λύνουν τις ασκήσεις των μαθητών, δεν σημαίνει ότι δεν θα πρέπει και να ασχολούνται με αυτές. «Ως γονείς θα πρέπει να θεωρήσετε τον εαυτό σας ως προπονητή και το παιδί σας ως αθλητή. Ένας προπονητής, λοιπόν, δεν τρέχει στη θέση του αθλητή. Ένας προπονητής, έχει δύο βασικές λειτουργίες: να οργανώνει και να συμβουλεύει με στόχο τη βελτίωση των επιδόσεων» υποστηρίζει ο ψυχίατρος O.Varela.
Πολλοί γονείς, ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξεως , αφιερώνουν αρκετές ώρες καθημερινά, βοηθώντας τα παιδιά τους με τις σχολικές εργασίες ή ελέγχοντας αν τις έκαναν. Αυτή η πραγματικότητα έρχεται σε αντίθεση με την ευρέως επικρατούσα και λανθασμένη άποψη , ότι η σχολική αποτυχία οφείλεται στην έλλειψη ενδιαφέροντος των γονέων για την εκπαίδευση των παιδιών τους.
Αρκετοί γονείς εισέρχονται σε έναν φαύλο κύκλο και αισθάνονται ότι είναι δύσκολο να ξεφύγουν. Κάθε απόγευμα αναθεωρούν το πρόγραμμα τους, οργανώνουν την έναρξη του διαβάσματος των παιδιών τους, επιλύουν καθεμία από τις απορίες των παιδιών κ.α. Αυτό δημιουργεί ένα επιπλέον βάρος σε συνδυασμό με τα διάφορα άλλα καθήκοντα που πρέπει να κάνουν καθημερινά οι γονείς. Όταν οι γονείς προσπαθούν να σταματήσουν να το κάνουν αυτό, συνειδητοποιύν ότι τα παιδιά τους αισθάνονται χαμένα χωρίς αυτούς και φοβούνται ότι το παιδί ή θα σταματήσει τελείως ή ότι δεν θα κάνει σωστά και ολοκληρωμένα τις σχολικές του εργασίες. Συνεπώς, συνεχίζουν να αναλαμβάνουν την ευθύνη που προαναφέραμε κάθε απόγευμα.
Αυτό δημιουργεί μεγάλη ένταση μεταξύ γονέων και παιδιών. Επιπλέον, τα παιδιά αισθάνονται ολοένα και περισσότερο ανασφαλή, θεωρώντας ότι δεν είναι σε θέση να κάνουν τις εργασίες μόνα τους. Με το πέρασμα του χρόνου, και καθώς οι σχολικές απαιτήσεις αυξάνονται, θα είναι πιο δύσκολο για τους γονείς να ανταποκριθούν στα καθήκοντα τους.
Τα λάθη που κάνουν οι γονείς καθώς κάνουν τις σχολικές εργασίες με τα παιδιά τους και οι τρόποι επίλυσης τους.
- Η πραγματοποίηση της σχολικής μελέτης και των εργασιών οπουδήποτε, στην κουζίνα – κατά την προετοιμασία του δείπνου, στο σαλόνι -ενώ τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας βλέπουν τηλεόραση κλπ. Εναλλακτικά: Βεβαιωθείτε ότι «ο χρόνος εργασίας στο σπίτι» είναι σημαντικός, και πραγματοποιείται σε ένα συγκεκριμένο μέρος, κατά προτίμηση στην δική του γωνία μελέτης του παιδιού. Εάν δεν υπάρχει ξεχωριστός χώρος, επιλέξτε ένα ήσυχο μέρος στο σπίτι, χωρίς να υπάρχουν εκεί στοιχεία απόσπασης της προσοχής, χωρίς τηλεόραση.
- Οι γονείς διαμαρτύρονται για την ποσότητα ή την ποιότητα των σχολικών εργασιών που έχουν δοθεί στα παιδιά τους. Εναλλακτικά: Αποδεχτείτε την πραγματικότητα. Η σχολική μελέτη είναι αυτή που είναι. Αν διαπιστώσουμε ότι οι εργασίες είναι πέρα από τις δυνατότητες του παιδιού σας, πρέπει να απευθυνθείτε στο σχολείο και να ενημερώσετε, αλλά στο σπίτι θα πρέπει να σέβεστε την απόφαση του εκπαιδευτικού, όποτε φυσικά είναι αυτό δυνατό. Θυμηθείτε ότι ετοιμάζουμε τα παιδιά να βγουν στο στίβο της ζωής, και σε αυτό τον στίβο θα χρειαστούν πολλή δουλειά και προσπάθεια.
- Η πραγματοποίηση των εργασιών από του γονείς. Εναλλακτικά: Η πραγματοποίηση των εργασιών των παιδιών σας, από εσάς, δεν αυξάνει την εργασιακή τους ικανότητα ή την πειθαρχία, ούτε τους διδάσκει κάτι νέο από άποψη γνώσεων. Αυτό αποτελεί κοινή λογική. Δεν χρειάζεται να διορθώνετε τις ασκήσεις στο σπίτι. Ο στόχος των εργασιών δεν είναι να παρουσιαστούν στον εκπαιδευτικό ολόσωστα γραμμένες, αλλά να κατευθύνουν το παιδί στο να προσπαθήσει να τις κάνει, ώστε να διακρίνει οποιαδήποτε δυσκολία αντιμετωπίσει. Οι διορθώσεις των διδασκόντων είναι χρησιμότερες, και σε αυτές θα πρέπει να δίνει βάση το παιδί σας. Ωστόσο, αποτελεί ευθύνη του γονέα να ελέγξει ότι το παιδί του έχει διορθώσει τις εργασίες του στο σχολείο και έχει μάθει από τα λάθη του.
- Η θεώρηση ότι οι εργασίες λειτουργούν μόνο ωε μέσο απόκτησης γνώσεων. Εναλλακτικά: Οι εργασίες ενισχύουν την εκμάθηση και πάνω απ’όλα αποτελούν ευκαιρία να μάθουν τα παιδιά να εργάζονται αυτόνομα. Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να βρουν τις απαντήσεις αναζητώντας τες στα σχολικά εγχειρίδια ή πλέον και στο διαδίκτυο.
- Η μετατροπή της σχολικής μελέτης σε «περιόδο προστριβής και αντιπαραθέσεων» καθημερινά στο σπίτι. Εναλλακτικά: Μετατρέψτε το χρόνο μελέτης σε περίοδο γαλήνης και ηρεμίας. Αν ο μαθητής αντιμετωπίσει δυσκολίες, μπορεί και πρέπει να συμβουλεύεται τον εκπαιδευτικό του την επόμενη ημέρα στο σχολείο. Είναι αρκετά αρνητικό να δημιουργείται άγχος στο σπίτι, σχετικά με θέματα που σχετίζονται με το σχολείο.
- Το γεγονός ότι δεν λαμβάνετε σοβαρά υπόψιν την ανάγκη του παιδιού για την παρουσία σας και την υποστήριξη σας στη σχολική του μελέτη. Εναλλακτικά: Αφήστ κάτω το κινητό σας και προσπαθήστε να είστε διαθέσιμοι για το παιδί σας, παρακολουθώντας και δίνοντας βάση σε ό,τι χρειάζεται.
- Η επιβολή του απόλυτου ελέγχου. Εναλλακτικά: Εάν τα παιδιά επιθυμούν ο γονέας να εμπλακεί στη μελέτη τους, ζητήστε από το παιδί να σας πει το μάθημα που έχει να μάθει, προφορικά απ’έξω δυνατά, για να βεβαιωθείτε ότι κατάλαβαν τι έχουν να μάθουν. Αν κάνουμε τα παιδιά νευρικά, είναι καλύτερο να εμπιστευθούμε το δικό τους αίσθημα ευθύνης. Και πείτε τους με ενθουσιασμό ότι πιστεύετε στις δυνατότητες των παιδιών σας.
- Αποφυγή της επικοινωνίας με τους εκπαιδευτικούς. Εναλλακτικά: προωθήστε την επικοινωνία και τη συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς. Συμβουλευτείτε τους μήπως το παδί σας χρειάζεται κάποια συμπληρωματική βοήθεια ή εσείς ως γονείς κάποιες κατευθύνσεις.
- Η πραγματοποίηση της σχολικής μελέτης, όταν τα παιδιά είναι ήδη εξαντλημένα από εξωσχολικές δραστηριότητες. Εναλλακτικά: Οι εξωσχολικές δραστηριότητες είναι απαραίτητες, αλλά δεν θα πρέπει να καταλήγουν εμμονικές ή ψυχαναγκαστικές. Οι μαθητές μπορεί να έχουν: αθλήματα, ξένες γλώσσες, μουσική καθώς και άλλες δραστηριότητες. Είναι καλύτερο να προσαρμοστούν οι εξωσχολικές δραστηριότητες στην προσωπικότητα και τα ενδιαφέροντα του παιδιού. Σημαντικό είναι να διατηρήσετε μερικές ήρεμες βραδιές στο σπίτι, όπου τα παιδιά θα έχουν να ασχοληθούν μόνο με ελεύθερο παιχνίδι και με τη σχολική μελέτη.
- Η χρονική ασυνέπεια στη σχολική μελέτη. Εναλλακτικά: Η σχολική μελέτη έχει να κάνει γενικά με την εκμάθηση της αυτοπειθαρχίας και της αυτόνομης εργασίας. Βοηθάμε με το να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να θέσουν μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο έναρξης και λήξης της μελέτης, ίσως παράλληλα με μια ελάχιστη και μέγιστη περίοδο μελέτης. Η σχολική μελέτη θα πρέπει να λαμβάνει χώρα πάντα την ίδια συγκεκριμένη ώρα, στον ίδιο χώρο και πάντα με το κινητό τηλέφωνο απενεργοποιημένο. Το γεγονός να υπάρχει συγκεκριμένος χρόνος για το καθετί αποτελεί μια σημαντική διαδικασία μάθησης για ένα παιδί. Οι γονείς είναι αυτοί που πρέπει να το αποτελέσουν το πρότυπο σε αυτή την περίπτωση..
Πώς να οργανώσετε τη σχολική μελέτη
Θα πρέπει να υπάρχει χρόνος έναρξης και λήξης της σχολικής μελέτης στο σπίτι. Τοποθετώντας ένα ρολόι στο γραφείο που διαβάζουν, βοηθάει τα παιδιά να παρακολουθούν την ώρα. Πρέπει να σημειωθεί, και ως γονείς να θυμάστε, ότι δεν είναι δυνατόν να διατηρηθεί μια αδιάκοπη εστίαση της προσοχής για περισσότερα από 40 λεπτά (ανάλογα με την ηλικία των παιδιών, αυτή η διάρκεια μπορεί να είναι πολύ μικρότερη). Είναι σημαντικό να πραγματοποιείτε μικρά διαλείμματα 10-15 λεπτών μεταξύ διαφορετικών δραστηριοτήτων.
Για να διευκολύνετε τη σχολική μελέτη και να βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά δεν θα αισθανθούν αρνητικά, συνίσταται να ξεκινήσουν με κάτι σύντομο και απλό και αργότερα να ασχοληθούν με τις λιγότερα ευχάριστες σχολικές εργασίες, αφήνοντας όμως για το τέλος, το πιο εύκολο κομμάτι των εργασιών ή το κομμάτι σχολικής μελέτης που αρέσει περισσότερο στο παιδί. Τα παιδιά επιτυγχάνουν τη μέγιστη απόδοση στο διάβασμα τους μετά από περίπου 30 λεπτά. Σε μια ώρα και μισή, η απόδοση μειώνεται, και επομένως δεν θα πρέπει να ασχολούνται τότε με τα πιο δύσκολα κομμάτια της μελέτης.
Πρέπει να προσαρμόζετε τους χρόνους σχολικής μελέτης ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. 15 λεπτά είναι επαρκή για τα μικρότερα παιδιά να διαβάζουν ή να εκτελούν ασκήσεις μαθηματικών. Για παιδιά από 6 εώς 8 χρονών ο χρόνος αυτός κυμαίνεται μεταξύ 30 και 40 λεπτών, για παιδιά από 8 εώς 10 ετών, ο χρόνος είναι περίπου 1 ώρα, ενώ για μεγαλύτερα παιδιά ο χρόνος αυξάνεται και βρίσκεται μεταξύ 60 και 90 λεπτών. Στο γυμνάσιο ο χρόνος σχολικής μελέτης κυμαίνεται μεταξύ 2 και 3 ωρών.
Στην περίπτωση που εφαρμόσετε όλα τα παραπάνω και η άρνηση για σχολική μελέτη εμμένει ή οι σχολικές επιδόσεις είναι χαμηλές, θα πρέπει να αποκλείσετε το ενδεχόμενο το παιδί να έχει μαθησιακές δυσκολίες ή Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ). Έτσι θα πρέπει να μιλήσετε με τους δασκάλους ή τους καθηγητές (αν πρόκειται για μεγαλύτερα παιδιά), ώστε να σας κατευθύνουν προς μια πιθανή αξιολόγηση από ειδικούς.
Πατρώνης Παράσχος MSc. Πτυχιούχος Λογοθεραπευτής
Επιστημονικά υπεύθυνος του κέντρου‘επί το λόγο και επί το έργο’
Δημοπούλου Σοφία
Παιδοψυχολόγος